01 września 2017r w Szymankowie odbyły sie uroczystości związane z 78 rocznica wybuchu II wojny światowej.

Jak co roku kolejarze i służba celna oddali hołd pomordowanym w Szymankowie kolejarzom i celnikom.
Uroczystości rozpoczęły się w miejscowym kościele Mszą Świętą której przewodniczył Biskup Elbląski Jacek Jezierski celebrowali Kapelani Kolejarzy i Służby Celnej oraz zaproszone duchowieństwo. Nabożeństwo uświetniły poczty sztandarowe.

Po zakończonym nabożeństwie poczty sztandarowe oraz zaproszeni goście i mieszkańcy Szymankowa w asyście kompanii honorowej i orkiestry harcerskiej udali sie na stacje pod tablicę pamiątkową a następnie pod obelisk upamiętniający zamordowanych w dniu 01.09.1939r kolejarzy, celników i ich rodzin celem złożenia kwiatów.

Z ramienia Związku Zawodowego Dyżurnych Ruchu PKP kwiaty złożyli;
kol. Aleksander Motyka - przewodniczący ZZDR PKP oraz kol. Leszek Biesek wiceprzewodniczący ZZDR PKP.
W uroczystości wzięły udział poczty sztandarowe Rady Krajowej ZZDR PKP w składzie; Adam Golec, Wiesław Włodarski(MKR ZZDR PKP w Olsztynie), Tadeusz Szlachetka( MKR ZZDR PKP w Olsztynie), oraz poczet sztandarowy Sektora Infrastruktury ZZDR PKP w zastępstwie Adam Zalewski, Katarzyna Cygan, Beata Szafrańska(wszyscy z MKR ZZDR PKP w Olsztynie).

Dlaczego Szymanków?
Szymanków wieś między Tczewem i Malborkiem w latach trzydziestych ważny węzeł kolej na magistrali Berlin-Królewiec. Wieś i stacja znajdowały sie na terenie obszaru Wolne Miasto Gdańsk tutaj znajdowała się polska placówka celna.
W dniu 31.08.1939r o godzinie 22:00 stacja Malbork poprosiła o przysłanie dwóch lokomotyw wraz z polską załogą celem zabrania pociągu towarowego 935.
Polscy kolejarze oba parowozy z obsługą wysłali do Malborka. Jednak po przybyciu do Malborka polscy kolejarze zostali aresztowani, zabrano im mundury w które zostały ubrane niemieckie drużyny parowozowe.
01.09.1939r o godz. 3:00 z Tczewa wyruszył parowóz TY685 z polską obsadą celem zabrania z Malborka pociągu turnusowego 965- przed wjazdem na stacje Kłodawa maszynista dostrzegł sygnał "Stój" na semaforze i w odległości 100m zatrzymał lokomotywę, w tym czasie po sąsiednim torze w kierunku Szymankowa poruszał się pociąg towarowy 963 prowadzony polską lokomotywą TY521, lecz maszyniści lokomotywy TY685 nie rozpoznali polskiej załogi pociągu.
Drużyna lokomotywy TY 521 została również aresztowana.
Pociąg 963 o godz. 420 przybyła na stacje Szymankowo a w wagonach tego pociągu znajdowała się specjalna jednostka Wehrmachtu której zadaniem było opanowanie mostów na Wiśle.
Równocześnie z wjazdem pociągu 963 do budynku szymankowskiego dworca, w którym znajdowali się polscy inspektorzy, wtargnęła bojówka miejscowych hitlerowców w celu unieszkodliwienia polskiej obsady stacji.
Zanim polscy inspektorzy zostali zamordowani zdołali powiadomić o napadzie polskich kolejarz i żołnierzy wystrzeliwując rakietę ostrzegawczą. Dzięki bohaterskiej postawy inspektorów polscy kolejarze wykoleili pociąg z żołnierzami Wehrmachtu, a polscy saperzy zdążyli odpalić ładunki wybuchowe które zniszczyły most na Wiśle.
Bohaterska postawa Polskich Celników i Kolejarzy uniemożliwiła opanowanie mostu na Wiśle.
W odwecie hitlerowcy zamordowali 21 Polaków. Wieczorem Niemicy zakopali zwłoki pomordowanych na skraju wsi, a na mogile pomordowanych urządzili śmietnik. Po wojnie miejsce to oczyścili tczewscy kolejarze i postawili obelisk.

W Szymankowie bohaterską śmiercią polegli;
Kolejarze.
1.Roman Grubba - zwrotniczy
2.Artur Okroy - Kasjer biletowy
3.Jan Izydor Żelewski - torowy
4.Paweł Plath - zwrotniczy II klasy
5.Paweł Kraiński - zwrotniczy II klasy
6.Paweł Alfons Szczeciński - zawiadowca stacji II klasy
7.Gerard Albert Wilgowski - adiunkt, dyżurny ruch
8.Marian Chmielecki - starszy asystent, p.o. kasjera biletowego
9.Marian Gołembiewski - nastawniczy
10.Alojzy Alfons Łukowski - nadzorca przewozów
11.Mieczysław Olszewski - zawiadowca odcinka drogowego II klasy
12.Alfons Runowski - asystent p.o. dyżurnego ruchu
13.Aureli Antoni Strzempkowski - restaurator dworcowy

Inspektorzy celni
1.Stanisław Szarek
2.Władysław Kamiński
3.Jan Michalak
4.Eugenusz Jarczyński - kierowca
5.Ignacy Wasielewski

Inni
1.Elżbieta Lessnau z domu Torlińska - żona kolejarza
2.Helena Szczecińska - siostra zawiadowcy stacji
3.NN ps."Kordian" - oficer polskiego wywiadu
CZEŚĆ ICH PAMIĘCI

Mord w Szymankowie przeżyli
1.Alfons Lessnau - kolejarz,który po oddaniu do niego strzału padł udając nieżywego
2.Erwin Kaczewski - harcerz, goniec polskich placówek celnych

Po wojnie w 1947 roku odbyła sie ekshumacja pomordowanych a ciała zostały przeniesione z Szymankowa na Cmentarz na Zaspie w Gdańsku.

Przygotował
Adam Golec